skip to main |
skip to sidebar
Dilimizde tek başına bir anlam ifade eden, bir nesneyi ya da durumu karşılayan ses birliğine "sözcük" denir. Sözcükler tek başlarına anlam ifade etmekle birlikte genellikle cümlelerde anlam kazanır. Dilimizdeki sözcükler birden çok anlamlıdır.
1- Temel Anlam
Bir sözcüğün, söylendiğinde zihnimizde yaptığı ilk çağrışımdır. Sözcüğün ilk anlamıdır.Örnek
Doktor dişlerime dolgu yapacak.Kağıtları küçük küçük kestim.
2- Yan AnlamSözcüğün ilk anlamından hareketle kazandığı yeni anlamlardır.ÖrnekTesterenin dişleri iyice körelmiş.Salata yaparken parmağımı kestim.
UyarıBir sözcüğün temel anlamıyla yan anlamı arasında anlamca ya da şekilce benzerlik bulunmalıdır.
3- Mecaz Anlam
Sözcüğün ilk anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.ÖrnekEn küçük oğluna bile diş geçiremiyordu.Aralarındaki tüm dostuğu bıçak gibi kesti.
3- Terim AnlamHerhangi bir bilim, sanat ya da meslek alanında özel anlamı karşılayan sözcüklerdir.ÖrnekKök halindeki sözcükler yapıca basittir.Kafiye, Cumhuriyet edebiyatıyla birlikte daha az kullanılmaya başlanmıştır.
5- Somut Anlam
Herhangi bir duyu organıyla ya da bilimsel yöntemlerle varlığı ispat edilebilen varlıkları karşılayabilen sözcüklerdir.ÖrnekKoltukları eskiciye vermeyi düşünüyorum.
6- Soyut Anlam
Herhangi bir duyu organıyla ya da bilimsel yöntemlerle varlığı ispat edilemeyen varlıkları karşılayan sözcüklerdir.ÖrnekŞairin bütün eserlerinde hüzün ana temalardan biridir.
Soyutlama
Somut anlamlı bir sözcüğün soyut anlamda kullanılmasıdır.ÖrnekSende bu işi yapacak kafa var mı?
Somutlama
Soyut anlamlı bir sözcüğün somut anlamda kullanılmasıdır.ÖrnekSevinçleri un ufak edip rüzgarda savurdu.
7- Nitel ve Nicel Anlam
Bir varlığın ölçülebilen, sayılabilen özelliklerine nicel; bir varlığın ölçülemeyen, sayılamayan özelliklerini belirten sözcüklere de nitel anlamlı sözcükler denir.ÖrnekKüçük bir araba kiralayıp tatile çıktık. (Nicel Anlam)Küçük insanlar, küçük işlerle övülmeyi tercih eder. (Nitel Anlam)
